Khi cần tăng lượng nước tưới để tránh tình trạng đất khô gặp mưa cây sốc rụng quả non thì cần chú ý gì?

Với khu vực Tây Nguyên, mùa sầu riêng sẽ chậm hơn khu vực miền Đông trong mùa thuận. Vì vậy giai đoạn hiện nay, nhiều vườn đang trong giai đoạn đang nở hoa, quả non đang trong giai đoạn còn rụng sinh lý mạnh và mùa mưa đang chớm bắt đầu.

Về khí hậu, Tây Nguyên mùa nắng khá gay gắt, đất nhanh thoát nước và khô. Trong giai đoạn này, cơ bản nhà vườn sẽ tưới ẩm vừa phải để hạn chế cây đi đọt non làm rụng quả, méo giật trái. Tuy nhiên một điều khó khăn là khi tưới ít, độ ẩm không cao gặp mưa cây sẽ rất háu nước, rút mạnh nước làm sốc rụng quả non. Để giảm nguy cơ khi đang khô đất gặp mưa sốc rụng, nhà vườn sẽ tăng cường tưới giữ ẩm đất để đề phòng mưa làm sốc cây.

Tưới giữ ẩm cao để mưa cây không sốc thì quá dễ nhưng vừa tưới để tăng độ ẩm vừa để cây hạn chế đi chồi nhằmm đảm bảo đậu quả thành công thì cũng khá phứt tạp. Thông thường nhà vườn sẽ làm các hướng sau song song cùng bước tăng nước tưới:

+ Cách thứ nhất: Dùng các chất ức chế sinh trưởng hoặc các dòng phân bón có chứa chất ức chế sinh trưởng cao phun phủ lá hoặc bón vào gốc, khi này bộ lá sẽ bị ức chế rất cao, cây rất khó đâm chồi non vì vậy việc tăng lượng nước tưới lên cũng không làm cây bung chồi nổi vì khi này bộ rễ cũng bị ức chế mạnh không hoạt động nhiều. Đây là cách khá dễ làm nhưng khi lạm dụng sẽ làm cây bi ức chế cao liên tục vượt quá ngưỡng chịu đựng của cây sẽ làm cây suy kiệt.

+ Cách thứ 2: Khi cây bung mũi giáo do tưới dư nước sẽ dùng các dòng đốt ngọn phun làm teo hư, rụng chồi non, với cách làm này cây bị tác động ở mức rất cao cũng làm ngưng khựng hoạt động của cây để đảm bảo không rụng, giật quả non. Tuy nhiên cũng là cách làm ép quá mạnh cây, dễ làm cây suy kiệt, hư và hưởng khá nhiều các lá còn lại trên cây.

+ Cách thứ 3: Chủ động làm già khựng hoạt động của cây bằng phân bón, trong đó tính toán nồng độ lân kali ở mức cao làm cây ngưng khựng tạo thời khi cần tăng cường nước tưới giữ ẩm. Đây là cách thường được các nhà vườn nhiều kinh nghiệm lựa chọn. Khi dự báo nguy cơ mưa, nhà vườn sẽ chủ động tưới bón kali vào gốc, phun các dòng lân, kali cao qua lá từ trước khi mưa và duy trì sau khi gặp mưa để hãm chủ động cây. Với hướng làm này, về phân tích tác động của kali khi sử dụng sẽ có các thông tin sau đây để chúng ta tham khảo:

Kali có thể làm “chậm lại” sự phát triển của rễ khi bạn đưa vào đất ở mức hơi cao để tạo hiệu ứng kiềm hãm rễ vì những điều sau:

Thứ nhất, kali nâng áp suất thẩm thấu quanh vùng lông hút. Vì K⁺ là ion dễ di chuyển, khi nồng độ của nó trong dung dịch đất tăng, các tế bào rễ phải giữ nước chặt hơn để cân bằng áp suất. Chúng không trương nở mạnh, nên rễ ít vươn dài mà chuyển sang “đơm” nhiều nhánh tơ ngắn. Hệ rễ trở nên gọn nhưng mật độ lông hút vẫn dày, đủ nuôi trái mà không tiêu tốn năng lượng kéo dài rễ.

Thứ hai, K⁺ tranh kênh hấp thu với Ca²⁺ và Mg²⁺. Trong vài tuần sau khi bón, lượng Ca và Mg đưa được vào rễ giảm nhẹ; thành tế bào chậm dày, đỉnh rễ không “hăng” vươn dài. Do cytokinin phần lớn được tổng hợp ở đỉnh rễ, sự chậm lớn này làm lượng hormon gửi lên chồi cũng giảm, từ đó góp phần kìm chồi non.

Thứ ba, nồng độ K cao gây ức, khiến gibberellin (GA) – hormon kéo dài tế bào – giảm cả ở rễ lẫn chồi. Rễ do đó dừng sớm pha kéo dài, còn chồi non thiếu GA nên khó bung dù cây ở trạng thái đất tăng ẩm.

Thứ tư, kali kích hoạt một “chế độ thủ thế khô” tạm thời. Nhờ vậy, những đợt tưới hay mưa đột ngột không lập tức kích bùng nổ sinh trưởng rễ chồi.

Tóm lại, kali là dụng cụ “điều tiết nhẹ” – nó hãm kéo dài rễ, giảm tín hiệu chồi, dồn dinh dưỡng cho trái – nhưng chỉ khi bạn kiểm soát chuẩn liều, ở một ngưỡng bón tưới phụ hợp. Nếu bón quá tay, sẽ gây hại rễ cây. Để kiểm tra kỹ và đánh giá đúng liều mình dùng thường xuyên quan sát và kiểm tra các dấu hiệu sau:

+ Đọt cây chậm dài, lá cũ dày cứng, kiểm tra rễ tơ vẫn trắng đẹp là đang dùng đúng liều, tiếp tục lịch chia nhỏ kali bón khi cần.

+ Mép lá chuyển vàng, rễ chuyển màu nâu đen khô rễ, khả năng đã bón hơi thừa Kali, tiến hành phun các dòng Canxi và Magie hỗ trợ lá, tưới xả nhẹ cho tan bớt nồng độ kali trong đất.

Nguồn: Lê Ngọc Trác